Chartreuse de Bellary

Documents publiés avec l'autorisation de

Archéologie, Terre, Histoire, Sociétés

(CNRS)

 

Documents diplomatiques de la chartreuse de Bellary, édités par l'abbé L. CHARRAULT, in "La chartreuse de Bellary (1209-1793)", Bulletin de la Société nivernaise des lettres, sciences et arts, 22 (1908), p. 541-632, et mis en ligne par le projet CBMA http://www.artehis.cnrs.fr/BDD/CBMA/ProjetCBMA2.htm sur le site web d'ARTeHIS ("Archéologie, Terre, Histoire, Sociétés", UMR 5594 du CNRS).

 

{609}A

1218.

Ego Herveus, comes Nivernensis, omnibus ad quos præsentes litteræ pervenerint, salutem in Domino. Notum fecimus præsentibus et futuris, quod concessimus dilectis nostris cartusiensibus de Bellary, unum arpentum Nemoris circumquaque domum monachorum illius domus, et unum arpentum inter duas domos, fratrum videlicet et monachorum, et decem arpenta terræ de Garchiaco ad plantandam vineam, libere et pacifice in perpetuum possidenda; quod ut ratum habeatur sigilli nostro munimine præcipimus roborari. Anno Incarnati Verbi 1218.

B

1220.

Guillelmus, Dei gratia et sedis apostolicæ auctoritate, Autissiodorensis episcopus, omnibus præsentes litteras inspecturis in Domino salutem. Noverit universitas vestra quod Guido de Monte Perrou in nostra præsentia constitutus, confessus est se dedisse ecclesiæ de Bellilarico quicquid ipse {610}habebat apud Lignou in remedium animæ suæ, et ut hoc ratum imposterum haberetur, ad instantiam prædicti Guidonis, præsentes litteras fecimus sigillari. Actum anno 1220.

C

1222, octobre.

Ego Mathildis, comitissa Nivernensis, notum facimus præsentibus et futuris quod Herveus bonæ memoriæ, charissimus maritus noster, quondam comes Nivernensis, de consensu nostro, dedit et concessit fratribus cartusiensis ordinis locum qui dicitur Villa Salvagiarum, terras, prata et omnes teneuras quas habebant homines qui ibi manere solebant. Nos vero prædictam donationem ratam et firmam habentes donamus et concedimus eisdem fratribus, pro remedio animæ nostræ et prædecessorum nostrorum, partem quam habuimus in terris Guillelmi Pertusel, campum donatum, terram de la Croix de Bellilarico, terram quæ fuit Constantii Surdi, duos campos super grandem fontem, partem quam habemus in campo de la Mardelle et campum de Pruneto, campum subtus Nannium, campum Colamine, terram de Barres, partem quam habemus in campo vallis Girardi, campo Boyardi, pratum etiam subtus Nampayum quod vocatur Braellum et partem quam habemus in prato juxta Castrum Novum, quod similiter vocatur Braellum, libere et quiete possidenda. Concedimus etiam eisdem fratribus, ut ipsi et servientes, animalia, pecora, quadrigæ et quarri eorum per totam terram nostram ad omni pedagio, theloneo, corveis et charreis sint immunes. Donamus etiam eisdem pasturas ad opus omnium bestiarum suarum ubique in castellania Castri-Novi. Concedentes etiam ut acquirere valeant quæcumque voluerint et potuerint infra suas metas. Et si forsitan ipsi vel servientes vel canes ipsorum ceperint vel occiderint casu fortuito feras in nemoribus nostris vel in terris de foris facto, ipsos in pace volumus remanere. Ita tamen quod ipse qui feras ceperit vel occiderit præposito {611}Castri-novi experte nostræ vel nobis metipsis eadem reddere teneatur. Præterea volumus et concedimus quod quicquid Dominus comes supradictus eisdem fratribus dedit, et quicquid eisdem dedimus, et quicquid acquisierunt vel de cætero acquisierint, libere teneantur et quiete. Ut autem prædictæ donationes et concessiones ratæ et firmæ futuris temporibus habeantur, et ne possint ab aliquo hæredum nostrorum seu quolibet alio revocari de cætero vel infringi, nostrum sigillum præsentibus litteris apponi fecimus in testimonium et munimen. Actum apud Clamiciacum, anno Domini 1222, mense octobri.

D

1225.

Universis in Xto fidelibus præsentes litteras inspecturis Gacius, dictus abbas, et universus Sti Laurentii de abbatia conventus æternam in Domino salutem. Cum omnia Christi membra, non solum quæ in cælis inseparabiliter, incorruptibiliter que Deo adhærent, venerari, verum ea quæ in terris posita militant, diligere debeamus, quatenus ejus membra cupimus memorari, eos præcipue dilectione complectimur qui se ei noscuntur famulatu præcipuo subjecisse. Unde est quod omnibus præsentibus et futuris notum fieri volumus, quod nos religiosos in Christi fratres de Bellilarico, cartusiensis ordinis, habentes præcipue in Christi visceribus commendatos, qui Christum pauperem imitando pium ei exhibent famulatum eorum necessitatibus, de communi assensu et voluntate unanimi, decrevimus subvenire. Eis igitur quicquid habebamus in decimis minutis sive majoribus in parochia de Vif infra terminos eorum, videlicet in territorio de Auvins, de Montibus et de Castellione, tam in blado quam in vino, sive in quibuscumque aliis, quæ ad decimas pertinent, {612}absque retentione aliqua, divino intuitu, in perpetuam eleemosynam concessimus et donavimus quicquid juris habebamus ibidem; et dilectum in Domino Giraldum, priorem ejusdem loci, publice in capitulo nostro investivimus, præsente et approbante et ad unanimem petitionem nostram donationem istam confirmante Vener. Patre Nostro Henrico Autissiodorensi episcopo, qui concessit, ut rata et illibata permaneat in perpetuum, præsentem chartam notari fecimus et sigillorum nostrorum munimine roborari. Et insuper eumdem Dominum Nostrum episcopum rogavimus ut super hoc eis suæ litteras confirmationis concedat. Actum publice in generali capitulo nostro die sexta Augusti anno Domini 1225.

E

1225, 10 aug.

Henricus, Dei gratia et sedis apostolicæ auctoritate Autissiodorensis episcopus, omnibus præsentes litteras inspecturis in Domino salutem. Notum fieri volumus quod dilecti filii Gacius, abbas et universus conventus Sti Laurentii de Abbatia, divino moti intuitu nobis præsentibus et approbantibus, dederunt et concesserunt in perpetuam eleemosynam fratribus de Bellilarico, diœcesis nostræ, cartusiensis ordinis, quicquid habebant juris in minutis decimis sive majoribus, tam in blado quam in vino, sive in quibuscumque aliis ad decimas pertinentibus in parochia de Vif, infra terminos eorum, videlicet in territorio d'Auvins, de Montibus et de Castellione, et per manum nostram dilectum filium Giraldum, priorem domus Bellilarici investierunt: quorum petitionem, donationem et concessionem istam confirmavimus et confirmamus et præsentis scripti patrocinio communimus. Actum publice in festo Sti Laurentii anno 1225.

F

1225, sept.

Mathildis, comitissa Nivernensis, præpositis Castrinovi salutem. Mandamus vobis et præcipimus quatenus {613}bonis hominibus Bellilarici domus pasturam ad opus bestiarum suarum, sicut eam habere debent in tota foresta Bellilarici, permittatis habere; non obstante hoc quod paissona modo est in nemoribus nostris. Et si quis se opponeret, ipsos super hoc defendatis. Actum apud Druyam, anno 1225, mense sept.

G

1227, 8 nov.

Gregorius Dei gratia episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis priori et fratribus de Bellilarico cartusiensis ordinis, salutem et apostolicam benedictionem. Justis petentium desideriis justum est nos facilem præbere consensum et vota quæ a rationis tramite non discordant, effectu implere. Cum ergo dilecti filii abbas et universus conventus Sti Laurentii de Abbatia quicquid habebant olim in decimis minutis sive majoribus in parochia de Vif, tam in blado quam in vino sive in quibuscumque aliis ad decimas pertinentibus, vobis in perpetuam eleemosynam concesserunt et donaverunt intuitu pietatis, sicut eorum patentes litteræ manifestant: Nos vestris justis precibus inclinati donationem istam auctoritate apostolica roborantes, decimas ipsas sicut eas juste et pacifice obtinetis, ut in litteris ipsius plenius continetur, vobis et per vos domui vestræ auctoritate apostolica confirmamus et præsentis scripti patrocinio communimus. - (Nulli ergo omnino hominum etc. Si quis autem, etc... Datum octava die novembris, pontificatus nostri anno primo. Anno Christi 1227).

{614}H

1230.

Ego Guido, comes, et ego Mathildis, uxor ejus, comitissa Nivernensis et Forensis, universis præsentibus pariter et futuris ad quos præsentes litteræ pervenerint, notum fieri volumus, quod cum ego comitissa et bonæ memoriæ quondam vir meus, Herveus comes, in proprio fundo construi fuissemus domum Belliloci de Bellolarico, cartusiensis ordinis, eidem domui minus provisum fuit ab initio in memoribus quæ circumcingerent domum ipsam. Unde fratres ibi Domino servientes, tum ab emptoribus nemorum ipsorum quæ circa sunt, frequenter multas molestias sustinebant, tum de porcis quando erant in pasnagio; tum de carbonariis, quorum fumus cellas monachorum quandoque impetebat non sine multa eorum molestia, tum in pluribus aliis. Futurum etiam erat, quod si nemora nostra circa domum redigerentur ad planum, domus illa quæ non habebat circase plus quam unum arpentum nemoris circumquaque dimensum, contra formam aliarum domorum ejusdem ordinis, quæ sitæ sunt in secretionibus sylvarum abditis et solitudinibus nemorosis longe ab accessibus hominum, quasi in planitie remaneret nec haberet situm congruum ordini supradicto. Ea ratione permoti, ego G. comes, et ego comitissa ut suppleremus quod minus factum est in jam dictæ domus prima fundatione et eidem provideremus circa hunc articulum in futurum, pia liberalitate, divino intuitu, ob remedium animarum nostrarum eidem domui et fratribus ibidem Domino servientibus donamus et concedimus in perpetuum partem illam nemoris circa domum eamdem usque ad domum fratrum inferiorem libere et pacifice deinceps possidendam, eisque modis omnibus profecturam, quam determinat via quæ est supra fontem nigrum procedens ex una parte ad campum Petraviæ, et ex altera ad viam quæ tendit de grandi prato ad cellas monachorum, in corporalem eos possessionem ejusdem nemoris {615}inducentes. Et ut hæc nostra donatio et concessio futuris non debeat irritari, eam præsenti instrumento et sigillorum nostrorum patrocinio communimus. Actum anno Domini millesimo ducentesimo trigesimo.

I

1230.

Ego Mathildis, comitissa Nivernensis et Forensis, notum facio universis præsentibus pariter et futuris ad quos præsentes littera pervenerint, quod cum ego et maritus meus quondam Herveus comes bonæ memoriæ, terras quas domui religiosæ de Bellilarico, cartusiensis ordinis, in prima sua fundatione contulimus a præstatione decimarum, quas ipsi habebant, pacere decrevimus immunes. Tandem cum id facile non esset ut sincere et secundum Deum faceremus, ego et charissimus dominus et maritus Guido, qui nunc est Nivernensis comes, prius et Forensis, in recompensatione dictarum decimarum assignavimus donari ipsis sex sextarios avenæ et in blado fœssagii et in aliis bladis nostris de castellania Castri-novi. Verumtamen cum reditum bladi prædictum fratres domus prædictæ sine difficultate et molestia habere non possent: Nos eorum profectui providere cupientes et quieti, ad petitionem et instantiam dilecti viri Giraldi, prioris ejusdem, in escambium illius reditus concessimus fratribus supradictis de Bellilarico in perpetuum quicquid habebamus sive in campi parte, sive in decima de Cothion sine retentione aliqua in perpetuum possidendum. Et quoniam plus valebat quod ibi habebamus, quam quod debebamus eisdem quicquid est ultra valorem bladi, quod eis debebamus, in eleemosynam ipsis concessimus perpetuam, ob remedium animarum nostrarum et antecessorum nostrorum. Quod ut ratum maneat futuris temporibus et inconcessum imposterum habeatur præsentem paginam sigillorum nostrorum munimine facimus robari. Actum anno 1230.

{616}J

1231.

Henricus, Dei gratia Autissiodorensis episcopus, omnibus præsentibus et futuris præsentes litteras inspecturis in perpetuum. Inter eos qui sub regulari disciplina Domino famulantur, amore zelamus præcipue eos qui divino servitio sese arctius manciparunt: Unde cartusiensem ordinem et illos qui sub ejus ordinis disciplina Deo militant potissimum amplexantes in visceribus Jesu Christi, maxime pauperem domum Belli loci de Bellilarico in nostra diæcesi constitutam, fratres ibidem in Domino servientes ipsos fovere specialiter et tueri cupimus, et prout possumus eis utilia providere. Inde est quod, divino moti intuitu, fratri Girardo priori et fratribus, in domo prædicta Deo servientibus et imposterum servituris, auctoritate diæcæsanæ sedis, cui licet immerito præsidemus, decimas novalium suarum, quæ in præsenti possident vel quæ in futurum de nemoribus suis infra terminos suos contigerit extirpari, benigna liberalitate concedimus et assignamus in perpetuum pacifice possidendas. Ut autem Nostræ concessionis et assignationis firmitas nullis debeat temporibus revocari eam præsentis scripti testimonio et sigilli nostri patrocinio munivimus. Actum anno 1231.

K

1231.

Ego Gauffridus de Burliaco, marescallus Nivernensis, notum facio universis tam præsentibus quam futuris quod ego, pro remedio animæ meæ et antecessorum meorum, dedi in perpetuam et puram eleemosynam et concessi Deo et fratribus Bellilarici, cartusiensis ordinis, decimam vini in decem arpentis terræ insimul sitis in campo qui vocatur campus a Lassaree, ab ipsis fratribus in perpetuum pacifice {617}possidendam. Hanc autem donationem laudavit et concessit Andelina, uxor mea, non coacta sed sua spontanea voluntate; Quod ut ratum sit et firmum præsentes litteras feci sigilli nostri munimine robari. Actum anno Domini 1231.

L

1232.

Ego Guigo, comes, et ego Mathildis, uxor ejus, comitissa Nivernensis et Forensis, omnibus præsentes litteras inspecturi notum fieri volumus quod dilectus et fidelis noster Jeannes de Castro novo recognovit coram nobis se dedisse domini et fratribus Bellilarici, ordinis cartusiensis, in perpetuam eleemosynam, pro remedio animæ suæ et antecessorum suorum, quinque solidos census, tribus denariis minus, quos prædicti fratres eidem Joanni debebant in festo Sti Remigii de terris quas accenserat eis ante grangiam ipsorum de Chamboyard, et terras quas habebat in Vauprofond et totam decimam quam habebat apud Mons. Dicti vero fratres affectioni illius benigniter attendentes concesserunt duos panes conventuales quamdiu vixerit, singulis diebus dominicis percipiendos in supradicta grangia de Chamboyard, ita quod post decessum ejus uxori vel hæredibus illius prædicti fratres super hoc in aliquo non tenebuntur. Nos autem prædictam donationem gratam habentes et acceptam, ad preces utriusque partis præsentes litteras fecimus in testimonium veritatis sigillorum nostrorum munimine robari. Actum anno Domini 1232.

L'

??

Ego Guigo, comes, et ego Mathildis, uxor ejus, comitissa Nivernensis et Forensis, omnibus præsentes litteras inspecturis, notum fieri volumus quod dilectus et fidelis miles noster Johannes de Castro-novo recognovit coram nobis se dedisse {618}domini et fratribus Belliloci in Bello Larrico cartusiensis ordinis, in perpetuam eleemosynam pro remedio animæ suæ et antecessorum suorum quinque solidos census, tribus denariis minus, quos prædicti fratres eidem Johanni debebant in festo Sancti Remigii, de terris quas acensaverat eis aute Granchiam ipsorum de Champbaviart, et terram quam habebat in Valprofunde et totam decimam quam habebat apud Monz. Dicti vero fratres affectionem illius benigniter attendentes, concesserunt illi duos panes conventuales quamdiu vixerit, singulis diebus dominicis percipiendos in supradicta granchia de Champbaviart ita quod post decessum ejusdem uxori vel hæredibus illius prædicti fratres super hoc in aliquo nos tenentur. Nos autem prædictam donationem gratiam habentes et acceptam, ad preces utriusque partis præsentes litteras fecimus in testimonium veritatis sigillorum nostrorum munimine robari. Actum anno gratiæ Mº CCº tricesimo quinto.

M

1236.

Ego Gauffridus de Burliaco, Nivernensis marescallus, universis tam præsentibus quam futuris notum facio quod, pro remedio animæ meæ et antecessorum meorum, dedi in perpetuam eleemosynam et concessi fratribus de Bellilarico, ordinis cartusiensis, totam decimam vineæ, quæ vinea vocatur de la Harrée, et est in parochia de Nannayo, ab ipsis fratribus in perpetuum pacifice possidendam. Hanc autem donationem laudaverunt et concesserunt Andelina, uxor mea, et Joannes et Gauffridus, filii nostri, Elisabeth et Maria, filiæ nostræ, non coacti sed sua spontanea voluntate. Quod ut ratum et firmum perseveret, sigilli mei feci præsentes litteras munimine robari. Actum anno Domini 1236.

{619}N

1236.

Vendredi après 22 février. Ego Guigo, comes Nivernensis et Forensis, et ego Mathildis, comitissa, uxor ejus, notum facimus tam præsentibus quam futuris quod ego comitissa, tempore viduitatis meæ fratribus Bellilarici, ordinis cartusiensis, dedi pro remedio animæ meæ et Hervæi quondam bonæ memoriæ domini et mariti mei, quondam comitis Nivernensis, pro aniversariis nostris in sua ecclesia annuatim in perpetuum celebrandis, decem libras reditus censualis monetæ in censo marchiæ annuatim in perpetuum percipiendas. Postea vero quia dictis fratribus grave et periculosum videbatur pro habendis jam dictis decem libris annis singulis laborare, quorum propositum est, secundum ordinis cartusiensis institutum, quieti et silentio vacare; et quia multam nemoris et agrorum penuriam sustinebant, ad petitionem eorum, nos dictus comes et comitissa dedimus et concessimus eisdem fratribus octoginta tria nemoris et agrorum arpenta pro supradictis decem libris reditus; quorum siquidem nemoris arpentorum septuaginta quatuor eorum nemori sunt contigua et incipiunt a Mineriis, quæ sunt justa viam qua venit de Nigrofonte et tendit ad corrogia, ad viam qua venit de Mons, et de corrogiis tendit ad perticum de Bellilarico usque ad fagum signatam quæ distat a corrogiis quatuor cordiis et dimidia; et ab ipsa fago tendit ad Campum Agnorum qui ad dictos patres pertinent. Novem vero alia terrarum arpenta eis assignavimus apud Mons inter terras eorumdem fratrum. Item dedimus et concessimus suprædictis fratribus quadraginta quinque arpenta planæ terræ quæ sita est inter nemus Sti Boerii et nemus Bellilarici pro recompensatione decimæ quarumdam terrarum, quas eisdem dederamus in territorio de Nanay et Castri-novi. Fratres vero suprædicti nos, hæredes et successores nostros propter hoc de dicta decima quitaverunt in perpetuum. Rogamus siquidem venerabilem {620}patrem episcopum Autissiodorensis qui modo præest et pro tempore erit ut sententias excommunicationis in nos et hæredes et successores nostros et interdicti in terras nostras ponat, si contra donum istud ullo modo ire aliquatenus attentamus, nec ipsas relaxet donec dictæ ecclesiæ de dicta eleemosyna ad plenum fuerit satisfactum. Quod ut ratum permaneat præsentes literas fecimus sigillorum nostrorum munimine roborari. Actum anno 1236, mense februario, die veneris post cathedram Sti Petri.

O

1254.

Omnibus presentes litteras impecturis frater Stephanus dictus prior Belli-Larrici cartusiensis ordinis humilisque ejusdem loci conventus, æternam in Domino salutem. Noverint universi quod nos dedimus et concessimus abbati et conventui Boni Radii citerciensis (sic) ordinis, Autissiodorensis diocesis; unum sextarium avenæ ad mensuram Luperciaci, quam avenam Guillermus defunctus de Arbursa, miles, in extrema voluntate sua pro remedio animæ suæ nobis legavit, apud Boulon singulis annis percipiendum; hoc pacto quod abbas et conventus prædicti tenentur tradere nobis hostias integras ad sufficientiam domus nostræ, de illis scilicet de quibus conventus ejusdem loci ad missas utitur apud dictam domum Boni Radii a sacrista ejusdem loci perpetuo annis singulis percipiendas. In cujus rei memoriam et testimonium presentes litteras prædicto conventui sigilli nostri munimine tradidimus roboratas. Datum anno Domini Mº CCº quinquagesimo quarto, mense Augusto.

P

1284.

Omnibus præsentes inspecturis, officialis curiæ Varziacensis salutem in Domino. Noveritis quod in præsentia mandati nostri jurati, videlicet Hugonis de Danziaco a nobis {621}propter subscripta audienda et recipienda specialiter destinati, cui quantum ad hæc vices nostras commissimus, constitutus Guillermus Auflardi thesaurarius ecclesiæ de Danziaco dedit et concessit religiosis viris priori et fratribus Belli Larrici cartusiensis ordinis, Autissiodorensis dyocesis, in puram et perpetuam eleemosinam, et pro remedio animæ suæ, ac pro anniversario suo et benefactorum suorum in corumdem religiosorum ecclesia annis singulis celebrando, omnes census quos habebat apud Aveyns nomine et ratione ecclesiæ et thesaurariæ de Danziaco ad dictam thesaurariam pertinentes, in quibuscumque locis consistant in territorio et in confinagis de Aveyns, et omnia jura et emolumenta ad dictos census spectantia quocumque nomine censeantur; qui census partiri dicuntur cum censibus dictorum religiosorum. Item enim thesaurarius in recompensationem dictorum censuum donatorum coram dicto jurato nostro assedit et assignavit ecclesiæ et thesaurariæ prædictis de Danziaco et thesaurario ejusdem ecclesiæ qui pro tempore fuerit, medietatem omnium censuum subscriptorum dicto Guillermus Auflardi nomine et jure patrimonii sui pertinentem, sitorum apud Danziacum prout dicti census inferius declarantur, videlicet super domo hæredum Morelli Odeberti decem et octo denarios, super appentitio magistri Guillermi de Mullano et orto retro dictum appentitium sito, duodecim denarios; super domo Regnaudi de Magnayo defuncti et orto ejusdem domus, triginta duos denarios; super domo et orto hæredum defuncti Cortiæ. sexdecim denarios. Item super domo et orto Reginæ Boiche Cuitæ, sexdecim denarios. Item super domo et orto defuncti Grant Piœ, decem et octo denarios. Item super grangia et ortis dicti Richier, quatuor denarios. Super ortis serariorum, decem et octo denarios, salvis tribus denariis quos Humbaudetus asserit se habere et percipere debere super dictos ortos serariorum. Item super grangia Beneventæ quondam uxoris Radulphi Forestarii quatuor denarios. Item super appentito hæredum defuncti Regnaudi de Magnayo quatuor denarios. {622}Super terris dictorum hæredum sitis inter Danziacum et pratum duodecim denarios. Item super domo Regnandi Vaaleti quæ fuit fi de lon sex denarios. Volens et concedens quod dicta medietas censuum prædictum de Danziaco sibi pertinens nomine et jure patrimonii sui sit et moveat de hæreditate ecclesiæ et thesauriæ Danziaco, et ad thesaurariam ipsius ecclesiæ ex nunc pertineat prout antea prædicti census de Aveyns erant de hereditate ecclesiæ et thesaurariæ de Danziaco et ad dictam thesaurariam pertinebant. Promittens idem Guillermus fide data in manu dicti mandati nostri jurati, quod contra hujusmodi donationem factam inter vivos in futurum non veniet per se nec per alium ullo modo; obligans quoad hoc se et hæredes ac exequntores suos, et omnia bona sua mobilia et immobilia, et juridictioni curiæ Autissiodorensis et Varziacensis, ubicumque maneant se supponens. In cujus rei testimonium et munimen ad requisitionem dicti Guillermi thesaurarii prout idem juratus noster cui fidem adhibemus, hæc omnia per juramentum suum nobis retulit, vera esse, sigillum curiæ Varziacensis una cum sigillo dicti Guillermi thesaurarii præsentibus litteris duximus apponendum. Datum die sabbati post hyemale festum beati Martini. Anno Domini Mº CCº octogesimo quarto.

Q

1326, oct.

Carolus, Dei gratia Franciæ rex, notum facimus tam præsentibus quam futuris quod omnium gentes nostræ, pro finantiis a quæstum per personas ecclesiasticas a triginta annis citra factorum levandis in Bituricensibus baillivis, deputatæ nomine nostro petarent et pro rebus subscriptis exigerent a religiosis universis nobis in Christo dilectis priore et conventu monasterii sive domus de Bellilarico, cartusiensis ordinis, quadraginta sex libras et quatuor solidos turonenses pro finantia rerum ipsarum quas dicti religiosi acquisierant videlicet pro duobus medietariis sitis in territorio de Auvins, quarum una fuit Heuguelini de Lomela, et alia fuit Mileti de {623}Pruneto. Item pro una petia terræ sita retro post Pratum longum, pro una alia petia terræ sita justa Pratum longum, pro duabus petiis vineæ sitis in dicto territorio de Auvins; sex denariis annui census supra unum pratum situm apud veterem tegulariam; pro tribus petiis terræ sitis in castellania Castrinovi pro una petia terræ sita apud Vadum Greindine; item pro eis quos Petrinus de Champliny habebat apud Montes; item pro triginta sex denariis annui census siti in dicta castellania; pro duabus petiis terræ sitis intra ipsum locum de Castro-novo et Auvins; item pro quodam deserto vineæ sita in costa de Auvins; item pro quodam vinea sita ibidem; item pro duobus sextariis avenæ ad mensuram Castri-novi sitis supro Molendinum et pratum de Prencio; pro quinque solidis annui reditus sitis supra census quos hæredes Grandille habent apud Castrum-novum; pro una alia petia vineæ sita in dicta costa de Auvins; pro una petia terræ appelatæ terra de Poiz; pro una petia bosci sita juxta boscum domini de Garchiaco qui fuit Perrini de Maraveio; et pro quibusdam aliis a dicto tempore citra, ut præmittitur acquisitis, prædictorum religiosorum sibi supra prædictis gratiam fieri specialem petentium supplicationibus eisdem inclinati, ad quorum ordinem præcipuum devotionis effectum gerimus, ut bonorum quæ in ordine fient de cœtero nos et charissima consors nostra simus participes, tam pro nostrarum quæ prædecessorum nostrorum animarum remedio et salute prædictam pecuniæ summam penitus remittentes volumus et comedimus quod prædicti religiosi ac successores sui prædictas restenant et possideant in futurum absque coactione vendendi vel extra manum suam ponendi et absque præstatione finantiæ cujuscumque, salvo tamen in aliis jure (nostro?) et in omnibus quolibet alieno. Quod ut ratum et stabile perseveret fecimus nostrum præsentibus apponi sigillum. Actum apud castrum Theodori, anno 1326, in octobri.

C'est une lettre d'amortisation.

{624}R

1222, avril.

Henricus Dei gratia Autissiodorensis episcopus, omnibus præsentes litteras inspecturis in Domino salutem. Noverint universi quod Gaufridus de Montibus, miles, et Petronilla, uxor ejusdem, in presentia nostra constituti confessi sunt se vendidisse fratribus de Bello Larrico cartusiensis ordinis pratum suum situm juxta fontem de Greve pro tringinta libris fortium Auxernensium. Et hanc venditionem prenominatus miles et uxor ejusdem Agnete, et Helisabeth filiabus suis præsentibus et hanc venditionem laudantibus laudaverunt et ratam in præsentia nostra habuerunt. Quod ne labatur in memoria posterorum ad petitionem partium præsentem cartam inde fecimus et sigillo nostri munimine dignum duximus roborari. Anno Domini Millesimo CCº vicesimo secundo mense aprili.

Bibl. nat.

S

1230.

Henricus Dei gratia Altisiodorensis (sic) episcopus omnibus in Christo fidelibus, ad præsentes litteræ pervenerint, vitam bonam et exitum beatum. Noverit universitas vestra quod constitutis in præsentia viro religioso Girando priore Belli loci de Bello Larrico cartusiensis ordinis, pro se et pro domo sua ex una parte, et nobilibus Gaufrido de Montibus, milite, et Petronilla, uxore sua ex altera, recognoverunt plane dicti nobiles se vendidisse fratribus dictæ domus quicquid juris habebant in costa super stagnum suum a brullato usque ad calciatam stagni cum libero usuario petrariæ suæ quæ juxta est in eadem costa super molendinum stagni ad lapides pro eorum libitu quotiens voluerint capiendos, et quicquid habebant ex altera parte in terris et in brueriis et in {625}omni jure inter terras prioratus de Sayssiaco et metas positas ad albas spinas ex opposito in longum et in latum inter viam de Galchiaco et aliam viam oppositam in latere meridiano quæ tendit a Villa Laterii apud Galchiacum, quæ omnia movebant de capite Petronillæ prædictæ. Addiderunt etiam quod de venditionis pretio erat eis integre satisfactum. Ad hæc autem dictus Girandus prior ipsis videntibus confectum super hiis a priore Sayssiaci Aschero ipsorum beneplacito instrumentum ostendit, in quo hæc omnia sufficienter distincta vidimus, simul etiam pro dictus prior Ascherus dominus feudi illa concesserat et laudaverat fratribus memoratis. Quod autem a sæpedictis nobilibus audivimus et ostenso nobis vidimus instrumento, ad ipsorum instantiam intuitu etiam pietatis commoti ut viris religiosis jus suum maneat inconcussum qui nihil prorsus possident intra suos terminos brevi satis spatio coartatos sub sigillo nostro in majestatis oculis fideliter attestamur. Actum anno Domini Mº ducentessimo, tricessimo mense (sic).

Bibl. nat.

T

1248, avril.

Omnibus præsentes litteras inspecturis magister Witalis, officialis curiæ Autissiodorensis in Domino salutem. Noveritis quod in nostra præsentia constituti Johannes de Longo Prato et Claria, uxor sua, recognoverunt se vendidisse viris religiosis priori et fratribus Belli Larrici pro quinquaginta solidis fortium sibi integre persolutis, quandam petiam prati sitam subter viam de Grandi Prato, quæ petia vulgo vocatur Quarteret, promittentes per fidem suam inde præstitam corporalem, quod contra dictam venditionem per se vel per alios non venient in futurum, {626}sed eam ab omni pensione, censu, costuma, servitute, et ex alia exactione qualiconque (sic) tenentur eam defendere contra omnes. Dicta vero Claria coram nobis recognovit quod dictam venditionem fecerat cum marito suo spontanea non coacta nec in aliquo circunventa, promittens per eamdem fidem in dicta petia prati nihil juris de cetero reclamaret. Ad ultimam uterque supposuit se juridictioni nostre, quod nos et successores nostri officiales qui pro tempore erunt, possimus in eos excommunicationis sententiam promulgare ad quemcumque locum se transferant, si de promissis voluerint in aliquo resiliore. - Actum anno Domini Millesimo ducentessimo quadragesimo octavo, mense aprili.

Bibl. nat.

V

1265, mars, avant la fête de saint Vincent.

Omnibus præsentes litteras inspecturis, officialis Autissiodorensis salutem in Domino. Noveritis quod in nostra præsentia constituti Elysabet relicta Johannis Vitalis dicti Caduat et Guillermus filius corumdem publice in jure recognoverunt quod defunctus Johannes prædictus diu est vendiderat et nomine venditionis imperpetuum quitaverat viris religiosis priori et conventui de Bello Larrico cartusiensis ordinis, novem solidos quinque denarios et obolum censuales portantes laudes et ventas ut asseruerunt coram nobis sitos in parochia de Mannayo apud villam quæ dicitur Lilatiers ut dicitur pro quatuordecim libris fortium Nivernensium sibi jam solutis in pæcunia numerata ab eisdem religiosis, ut confessi fuerunt coram nobis dicti relicta et ejus filius, et de quibus renuntiantes exceptioni pæcuniæ sibi non traditæ non numeratæ ac spei etiam numerandæ, eosdem religiosos et eorum successores imperpetuum quitaverunt coram nobis. {627}Volentes et concedentes ac etiam ratam habentes venditionem supradictam. Promiserunt autem per fidem suam in manu nostra corporaliter præstitam quod contra hujusmodi venditionem per se vel per alios non venient in futurum, nec in dictis novem solidis, quinque denariis et obolo censualibus aliquid juris de cetero reclamabunt nec aliis facient reclamari. Renuntiaverunt insuper fide data omni juri quod in dictis novem solidis quinque denariis et obolo habebant vel habere expectabant tam ratione dotis, conquestus, hæreditatis, quam ex alia de causa, et omnibus aliis exceptionibus tam facti quam juris canonici et civilis, omni juri in favorem mulieris introducto, omnibus litteris apostolicis, graciis et privilegiis impetratis et impetrandis in favorem crucis vel alio modo quocumque, quæ et quas dictis religiosis poterant obesse et dictis relictæ et ejus filio in aliquo prodesse, se quantum ad hæc funditus curiæ Autissiodorensi se supposuerunt ubicumque faciant Mansionem. Datum anno Domini Mº CCº LX quinto, die Martis aute festum Sancti Vincentii.

Bibl. nat.

X

1274, mars.

Universis præsentes litteras inspecturis, officialis curiæ Varziacensis salutem in Domino. Noveritis quod foram Johanne Asini de Caritate clerico a jurato nostro et a nobis quoad sequentia audienda specialiter destinato, constituti Johannes dictus de Lueto, Gaufridus et Regnaudus fratres et domicelli sui juris ut dicebant et in ætate legitima constituti, recognoverunt publice et in jure coram dicto jurato certi, providi et consulti se diligenti deliberatione previa vendidisse et venditionis titulo imperpetuum quictavisse priori et conventui Belli Larrici carturiensis (sic) ordinis, Autissiodorensis diocesis pro sexaginta solidis turones. Suis {628}quictis et jam sibi solutis in pecunia numerata ab emptoribus supradictis, et de quibus dictos emptores et eorum successores coram dicto jurato imperpetuum quictaverunt sex denarios censuales annuatim, laudas et ventas portantes, quos se haberet dicebant sitos scilicet: duos super terram, Seguini de Mannayo filio quondam Guinandi de Mannayo, quos idem Seguinus habere dicitur in territorio de Auvoyns, juxta nemus monachorum dicti loci ex una parte et terram Guidonis de Naaloy ex alia, et alios quatuor denarios censuales quos dicti fratres se habere dicebant super terris monachorum dicti loci sitos in dicto territorio de Auvoyns quos dicti monachi a Gaufrido de Montz habuerant ut dicebant. Promittentes dicti venditores fide in manu dicti jurati præstita corporali, et sub obligatione omnium bonorum suorum, et per stipulationem solemnem et ex pacto quod contra venditionem et quictationem prædictas, sen contra aliquid præmissorum per se vel per alium in futurum non venient ullo modo, imo per eamdem fidem promisserunt (sic) quilibet eorum per se et in solidum, dictos sex denarios censuales cum laudis et ventis, si qua fuerint ipsis emptoribus et eorum successoribus garentire et deffendere propriis suis sumptibus in judicio et extra, ad usus patriæ erga omnes liberos ab omni censu feodali retroseo (sic) rediventia et omni servitio et etiam servitute, ac per dicta damna eisdem reddere, quæ et quas propter deffectum hujusmodi incurrerent vel haberent, volentes et concedentes, quod si ausu temerario contrarie præsumpserint, ut omnis adhitus indicis ecclesiasticus et forenssis (sic) sibi tanquam fidei transgressori penitus denegetur, se et hæredes suos cum omnibus bonis suis coram dicto jurato quoad hæc obligando, renuntiantesque in hoc facto venditores prædicti sub præstitæ fidei nexione exceptioni {629}non numeratæ et non habitæ pæcuniæ, ac spei etiam summandæ, exceptioni fori de dolo, actioni in factum, conditioni sine causa et ob causam deceptioni, ultra medietatem justi pretii et specialiter exceptioni minoris ætatis, tutelæ, curæ sen potestatis alienæ, et omni alii actioni et exceptioni facti et juris, rei vel personæ cohærenti, omnique juris auxilio et beneficio canonici et civilis, ac etiam omnibus hiis quæ contra præsentes litteras et factum hujusmodi possent obici sive dici, jurisdictioni nostræ et successorum nostrorum quoad hoc se et hæredes suos ubicumque se transferant supponendo. In cujus rei testimonium nos ad relationem dicti jurati qui nobis omnia præmissa retulit viva voce et cui fidem adhibemus quoad hoc pleniorem, sigillum nostrum præsentibus litteris duximus apponendum. Datum anno Domini Millesimo ducentesimo septuagesimo quarto, mense martio.

Bibl. nat.

Y

1360.

Universis præsentas litteras inspecturis, officialis curiæ Varziacensis salutem in Domino. Proposuerunt in jure coram nobis apud Karitatem religiosi viri, prior et conventus de Bello-Larrico cartusiensis ordinis, nomine suo et nomine dicti prioratus actores, contra Johannem Ducis dominum de Laterio, cum auctoritate Guillermi dicti Chacorat curatoris sui sibi a nobis ad litem dati reum quod cum dicti actores nomine quo supra fuissent et essent in possessione pacifica a multis annis retro percipiendi et habendi a tenentibus seu possidentibus Manærium de Laterio sex bichetos avenæ ad mensuram de Castro-novo anno. Quolibet, prædictus reus qui dictum Manærium tenet seu possidet, tenuit seu possedit, per duos annos nuper præteritos in solutione dictorum sex bichetorum ad dictam mensuram, licet super hoc legitime requisitus dictis duobus annis cessavit indebite, quare {630}petebant dicti actores nomine quo supra ad eumdem statum percipiendi dictos sex bichetos avenæ reduci et ad solutionem duodecim bichetorum avenæ ad dictam mensuram anni redditus pro duobus annis, quibus cessavit sibi sic subtractorum dictum reum sibi per nos condemnatum cum auctoritate curatoris sui prædicti nostrum officium implere etc., protestato etc. cº, non astringere se etc. Lite igitur super hoc legitime contestata jurato hinc inde de calumnia posicionibus ex parte dictorum actorum contra dictum reum editis responssionibus ad easdem subsequtis, testibus productis in re diligenter examinatis, eorum attestationibus, publicatis, propositis hinc inde rationibus juris et facti quas utraque pars proponere voluerit, concluso in causa ceterisque rite peractis, tandem die lunæ post festum sancti Silvani coram nobis apud Karitatem ad diffiniendum in causa dictis partibus assignatis, Regnaudo de Chapis clerico pro dictis actoribus et Johanne de Choignia pro dicto reo dictarum partium procuratoribus cum litteris suis procuratoriis ad hoc sufficientibus de rato coram nobis in judicio comparantibus et a nobis instanter in causa diffinitis petentibus, nos Deum solum præ oculis habentes, habito super hoc juris peritorum consilio, consideratis etiam quæ nos tam de facto quam de jure movere poterant et debebant, dictum Johannem de Choignia procuratorem dicti rei, nomine ipsius rei, et ipsum reum cum auctoritate qua se deffendit, redictis actoribus nomine quo agunt, per nostram diffiniticiam sententiam condemnamus in petitis dictos procuratores, et reum eisdem actoribus in expensis legitimis condemnamus, quarum taxationem nostro judicio reservamus. In cujus rei testimonium sigillum nostrum præsentibus litteris diximus apponendum. Datum anno Domini Mº CCCº sextodecimo die lunæ prædicta. Daub. (probablement le nom, peut-être tronqué, du notaire).

Bib. nat.

{631}Z

1296.

A touz ces qui verront ces presentes lestres, Regnauz chambellains garde du seaul Monseigneur le Conte de Neverz en la prevosté de Danzi, Salut en Nostre Seigneur. Saichent tuit que pour devant Huguenin Maichere de Clameci, nostre clerc juré au dit seaul, establi en leu de Nous oir et recevoir en leu de Nous, les choses dessouz escriptes, que recogneu communement et en droit, diz Gasteblez et Aalez sa feme aus avoir vendu et en non de pure et de pardurable vente quitié et lessié a religieus hommes, au prieur de Beaularry et à ses moines pour aus et pour leurs successeurs, une pièce de terre séant entre Prélone et Chamboysart, pour le pris de cinquante souz de Tournois, es diz vendeurs j'ai quités et bien paez en bons deniers, des ques deniers le dit vendeur renuncant pour devant le dit juré a exception de pecune non nombree a aus, a esperance dan nombrer, se tenant pour bien pae et en quitencant perpetuelment les diz acheteurs et touz leurs successeurs et touz leurs successeurs (sic) et touz ces qui hont ou auront cause d'aus, en aus baillent tout le droit, la saisine et la propriété de la dite terre vendue pour le baul de ces lestres. Et promeirent li dit vendeur pour leur foi douce en la main don dit juré sur la prise de leurs propres cors, sur l'obligation, la prise vencon et esploit de touz leurs biens meubles et non meubles présens et à avenir, tenir et garder ceste vencon et ceste quitance senz venir encontre pour aus ne pour autre, et garentir et deffendre es diz acheteurs et à leurs successeurs et à touz ces qui hauront cause d'aus en juigement et hors juigement toutes foiz qu'il sera mestiers vers touz et contre touz la dite pièce de terre frainchement, et rendre et restorer au seimple serement des diz acheteurs et de leurs successeurs et de touz ces qui hauront cause d'aus toutes pardes et touz(???) et {632}mises qui seront faites pour deffaut de la garentie non mie faite. Et ont souzmis li dit vendeur pour devant le dit juret, quant a ceu, aus, leurs hoirs et touz leurs biens dessus diz à la jurisdiction mon seigneur le Conte de Neverz dessus diz et à la cohercion dou dit seaul renuncer à exception de fraude, voyde et malice, à toute lésion, déception outre la moitié dou droit pris et a [to]ut ceu expressement qui povoit en ce fet rappaler es diz vendeurs, aydier et à l'autre partie grever et nuire. Au tesmoin de la quelle chose nous avons scelle ces presentes lestres dou dit seaul à la relation dou dit clerc nostre juré. Donné le mardi devant Pasques flories, en l'an de grace mil deux cenz quatre vinz et sesze.

Bibl. nat.

 

Page créée le 7 mai 2008. - Dernière mise à jour le 29 octobre 2011.